Kłębuszkowe zapalenie nerek, zwane również nefropatią kłębuszkową, to choroba układu moczowego i nerek, która może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Infekcja nerek jest związana z uszkodzeniem struktury kłębuszków nerkowych, co wpływa na zdolność tych organów do filtrowania krwi i usuwania zbędnych produktów
Odmiedniczkowe zapalenie nerek to ostre zakażenie tkanek nerek przez bakterie, które pochodzą z dolnego odcinka dróg moczowych i dostają się do nerek drogą wstępującą przez moczowody. Zapalenie może obejmować albo jedną, albo dwie nerki. Zapalenie miedniczek nerkowych wynika najczęściej z zakażenia dolnego odcinka dróg moczowych, a więc z zakażenia cewki moczowej lub pęcherza moczowego. Najczęstsze dolegliwości odmiedniczkowego zapalenia nerek, to: nudności i wymioty, dreszcze, podwyższona temperatura ciała, bóle lędźwiowe, a także kolka nerkowa. Poza tym mocz oddawany jest częściej niż zwykle i czynność może sprawiać trudność. Sam mocz niekiedy staje się mętny lub delikatnie czerwonawy, ze względu na znajdującą się w nim krew. Zobacz film: "Choroby, na które powinnaś się zaszczepić przed ciążą" spis treści 1. Przyczyny odmiedniczkowego zapalenia nerek 2. Objawy i diagnoza odmiedniczkowego zapalenia nerek 3. Profilaktyka i leczenie odmiedniczkowego zapalenia nerek 1. Przyczyny odmiedniczkowego zapalenia nerek Najczęściej ostre zapalenie miedniczek nerkowych wywoływane jest przez zakażenie bakteriami, które dostają się do organizmu poprzez drogi moczowe. Inne czynniki, które sprzyjają odmiedniczkowemu zapaleniu nerek, to: cewnik w pęcherzu moczowym, kamienie nerkowe, dna moczanowa, cukrzyca, wady rozwojowe układu moczowego, powiększenie lub łagodny rozrost stercza u mężczyzn, a także inne czynniki, powodujące zwężenie dróg moczowych, utrudniające przepływ moczu i ułatwiające w ten sposób infekcje. U mężczyzn częstą przyczyną choroby jest refluks, powodujący cofanie się moczu z pęcherza do moczowodów, a stamtąd – do miedniczek nerkowych. Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek może być także wynikiem przedostania się drobnoustrojów chorobotwórczych do nerek poprzez krew. W końcowym odcinku cewki moczowej mogą znajdować się bakterie, które zwykle nie powodują zakażenia. Gdy jednak przedostaną się do nerek, mogą wywoływać stany zapalne. Najczęściej odmiedniczkowe zapalenie nerek powodują pałeczki jelitowe (głównie Escherichia coli) oraz gronkowiec. Zakażenia grzybicze spotyka się u osób z obniżoną odpornością, długotrwale stosujących antybiotyki lub leki immunosupresyjne, zacewnikowanych lub po zabiegach na drogach moczowych. Zakażenie dróg moczowych może być również wywołane przez drobnoustroje przenoszone drogą płciową, takie jak dwoinki rzeżączki, chlamydie i mykoplazmy. Choroby przenoszone drogą płciową nie tylko mogą powodować zapalenie nerek, ale również wpływać na płodność. Ryzyko odmiedniczkowego zapalenia nerek wzrasta przy dużej aktywności seksualnej. 2. Objawy i diagnoza odmiedniczkowego zapalenia nerek Ostre zapalenie miedniczek nerkowych na początku objawia się gwałtownym bólem okolicy lędźwiowej. Zwykle towarzyszą mu nagłe dreszcze, uczucie ogólnego rozbicia i wysoka gorączka. Mogą pojawić się również nudności i wymioty, a także objawy zapalenia pęcherza moczowego, takie jak: częste parcie na mocz, częste oddawanie moczu, bóle w dole brzucha. Mocz przy ostrym zapaleniu nerek jest mętny lub podbarwiony krwią. Badanie ogólne moczu wskazuje na obecność licznych leukocytów i bakterii, białka, czasami mogą występować również czerwone ciałka krwi. Badanie bakteriologiczne moczu wykazuje liczne bakterie, a USG nerek może obrazować powiększenie tych narządów. Zwiększona liczba leukocytów u chorych z jałowym moczem, tzn. pozbawionym bakterii, jest stwierdzana w przypadku: osób poddanych leczeniu antybiotykowemu, osób zakażonych dwoinką rzeżączki, nierzeżączkowego zapalenia cewki moczowej, gruźlicy dróg moczowych, zespołu Reitera (zapalenie stawów + zapalenie spojówek + zapalenie cewki moczowej). Badanie bakteriologiczne moczu, czyli tzw. posiew moczu, ma na celu określenie rodzaju bakterii wywołujących zapalenie oraz ich wrażliwości na różne antybiotyki. Czasami stwierdza się bezobjawowy bakteriomocz, wykrywany w badaniu ogólnym moczu lub w badaniu bakteriologicznym. Około 50% przypadków nie wymaga leczenia, ponieważ zakażenie ustępuje samoistnie. Leczenie jest konieczne w przypadku współistnienia wad układu moczowego lub innych chorób, które mogą doprowadzić do rozwinięcia się objawów klinicznych. 3. Profilaktyka i leczenie odmiedniczkowego zapalenia nerek Najlepsza profilaktyka odmiedniczkowego zapalenia nerek to prowadzenie odpowiedniego, higienicznego trybu życia. Najistotniejsza wydaje się właściwa higiena osobista, która zmniejsza ryzyko zakażenia bakteriami Escherichia coli bytującymi w okolicach odbytu. Należy również nie przetrzymywać moczu w pęcherzu i często się załatwiać, ponieważ mocz wymywa bakterie z układu moczowego i uniemożliwia im namnażanie się. Warto też przyjmować ponad dwa litry płynów dziennie, by zwiększyć diurezę. Unikać jednak trzeba napojów drażniących pęcherz moczowy, takich jak soki cytrusowe, kofeina czy alkohol. Co jeszcze pomaga zapobiegać odmiedniczkowemu zapaleniu nerek? Wykluczenie z użycia dezodorantów intymnych, intensywnych mydeł i perfumowanych płynów do kąpieli, które mają niekorzystny wpływ na błonę śluzową układu moczowo-płciowego oraz na skórę, co ułatwia przenikanie bakterii. Rezygnacja z metod antykoncepcji, opartych na środkach chemicznych, które zaburzają florę bakteryjną pochwy oraz sprawiają, że w jej błonie śluzowej łatwiej rozwijają się drobnoustroje. Wypijanie przed każdym stosunkiem płciowym szklanki wody. W trakcie uprawiania seksu bakterie znajdujące się w cewce moczowej mogą zostać wepchnięte głębiej, do pęcherza. Wypicie wody przed stosunkiem i opróżnienie pęcherza bezpośrednio po nim umożliwia wydalenie bakterii, które mogą być przyczyną zapalenia. U mężczyzn zapalenie miedniczek nerkowych często wynika z przerostu gruczołu krokowego, który utrudnia oddawanie moczu. Dlatego tak ważna jest diagnostyka choroby i podjęcie odpowiedniego leczenia. W leczeniu ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek stosuje się zwykle antybiotyki lub inne leki odkażające drogi moczowe. Po jednym lub dwóch dniach farmakoterapii następuje poprawa, ale leczenie antybiotykami należy prowadzić co najmniej przez dwa tygodnie. U osób z częstymi nawrotami ostrego zapalenia miedniczek nerkowych wskazane jest wykonanie badań mających na celu wykrycie przyczyn choroby. W leczeniu objawowym stosuje się leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i rozkurczowe. Chory powinien zostać w łóżku, przyjmować co najmniej dwa litry płynów na dobę, regularnie opróżniać pęcherz moczowy i podmywać się pod bieżącą wodą. Po zakończeniu leczenia wskazane jest wykonanie badania bakteriologicznego moczu, by upewnić się o skuteczności terapii. W ciężkich przypadkach choroby konieczna jest hospitalizacja i dożylne podawanie antybiotyków. Leczenie bakteriomoczu bez wyrażonych objawów jest wskazane u chorych na cukrzycę, u osób po przeszczepach i z upośledzonym odpływem moczu. Odpływ wsteczny moczu u mężczyzn może powodować zaburzenia płodności. polecamy Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Paweł Baljon lekarz w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Kielcach. Mam zapalenie ucha, biore antybiotyk duomox, krople otinum ale ból jest nie do zniesienia, paraliżuje mi pół twarzy, od dwóch dni nie spie, mam ochotę się zabić :( To najgorszy ból jaki Czym są antybiotyki?Antybiotyki to substancje, które zabijają bakterie lub hamują ich wzrost i podziały. Stosowane są w leczeniu zakażeń bakteryjnych i dzięki nim możemy zwalczać infekcje, które kiedyś były dla ludzi śmiertelnym zagrożeniem. Są uznawane za najważniejszy wynalazek medycyny XX działają antybiotyki?Działanie antybiotyków dotyczy jedynie bakterii, leki te nie działają na wirusy. Opiera się ono na dwóch procesach: hamowaniu namnażania się bakterii (czyli działaniu bakteriostatycznym) lub ich zabijaniu (jest to działanie bakteriobójcze).Istnieją różne rodzaje antybiotyków i nie każdy antybiotyk działa na wszystkie bakterie. Niektóre stosuje się na dużą liczbę gatunków bakterii (mówimy wtedy, że mają szerokie spektrum działania) albo na małą grupę (są to antybiotyki o wąskim spektrum działania).Najważniejsze grupy antybiotyków to β-laktamowe (np. penicyliny, cefalosporyny) -> działają na wszystkie wrażliwe bakterie oprócz enterokoków, są to najczęściej stosowane (np. erytromycyna) -> stosowane np. przy zakażeniach górnych dróg oddechowych u pacjentów z nadwrażliwością na antybiotyki β-laktamowe oraz w leczeniu błonicy, krztuśca i zakażeń bakteriami Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia -> stosowane np. przy leczeniu zakażeń układu moczowego, w niepowikłanej rzeżączce i biegunce (np. wankomycyna) -> stosowane np. w zakażeniu opon (np. tetracyklina, doksycylina) - > stosowane np. w trądziku i w leczeniu (np. gentamycyna, streptomycyna, neomycyna) -> stosowane np. w gruźlicy i zakażeniach układu -> stosowany np. w waginozie bakteryjnej oraz zakażeniu rzęsistkiem (np. ryfampicyna) -> stosowane np. w leczeniu antybiotyki działają na wszystkie bakterie?Antybiotyki działają na wszystkie bakterie w naszym organizmie, również te, których działanie jest nam potrzebne (np. flora fizjologiczna układu pokarmowego oraz w przypadku kobiet również pochwy).Flora fizjologiczna człowieka to zbiór mikroorganizmów – bakterii i zdecydowanie rzadziej grzybów, które występują naturalnie w organizmie i zazwyczaj nie wywołują ją znaleźć w pochwie, jamie ustnej, oku, na skórze oraz w jelicie cienkim i grubym. Pierwsze mikroorganizmy kolonizują człowieka już podczas porodu lub zaraz po nim i są to bakterie pochodzące od matki. Rolą flory fizjologicznej jest przede wszystkim wspomaganie układu odpornościowego organizmu w ochronie przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Dobrym przykładem jest pochwa, gdzie „dobre” bakterie kwasu mlekowego zakwaszają to namnażanie się bakterii i grzybów chorobotwórczych oraz zapobiega wystąpieniu takich chorób jak grzybica pochwy czy bakteryjna flory fizjologicznej jest jednak szersze niż tylko ochrona organizmu – w jelicie, zarówno grubym jak i cienkim, bakterie te uczestniczą w trawieniu pokarmów i oczyszczaniu przewodu pokarmowego z toksyn i ubocznych produktów przemiany materii oraz wspomagają produkcję witaminy K i kwasu a alkohol Przyjmując antybiotyki, nie powinno się pić alkoholu – połączenie to może wywołać ciężkie objawy niepożądane, np. nudności, silne wymioty i bóle głowy, drgawki. Poza tym alkohol osłabia zarówno działanie niektórych antybiotyków, jak i pracę całego organizmu, przez co trudniej jest dojść do połączenie tych dwóch substancji daje bardzo nieprzyjemne, a nawet zagrażające życiu objawy. Przykładowo - połączenie alkoholu z metronidazolem wywołuje reakcję disulfiranową3, która objawia się zaczerwienieniem twarzy, kołataniem serca, zaburzeniami regulacji ciśnienia krwi, bólem głowy, złym samopoczuciem i i prebiotyki a antybiotykoterapiaAby odbudować zniszczoną przez antybiotyk fizjologiczną florę bakteryjną, w trakcie, a szczególnie po zakończeniu kuracji antybiotykami zalecane jest stosowanie probiotyków. Są to leki, w skład których wchodzą żywe drobnoustroje podobne do tych z flory probiotyczne osiedlają się w jelicie i namnażają, dzięki czemu pozytywnie wpływają na przewód pokarmowy i stan zdrowia całego organizmu. Ich działanie opiera się na dwóch mechanizmach:zasiedlają kosmki jelitowe, co uniemożliwia osiedlanie się w jelicie drobnoustrojów chorobotwórczych,wytwarzają kwasy organiczne, głównie kwas mlekowy, obniżając tym samym pH treści przewodu pokarmowego, co hamuje rozwój substancjami wspomagającymi rozwój flory fizjologicznej są prebiotyki. To takie składniki pożywienia, które nie ulegają strawieniu w przewodzie pokarmowym oraz pobudzają rozwój i aktywność pożytecznych bakterii znaleźć można w pomidorach, cebuli, czosnku, bananach, jęczmieniu, pszenicy, cykorii i karczochach. Dodatkowe działanie prebiotyków to np. zapobieganie zaparciom, zmniejszanie stężenia cholesterolu we krwi i zwiększanie wchłaniania wapnia, co z kolei zmniejsza ryzyko zasady stosowania antybiotykówAntybiotyki należy stosować tylko na zlecenie lekarza i zgodnie z jego zaleceniami. Nie wolno samodzielnie przerywać terapii, nawet gdy odczuwasz poprawę stanu zdrowia i masz poczucie, że „już jesteś zdrowy”. Odstawienie antybiotyku przed zaplanowanym końcem leczenia prowadzi do uodpornienia się bakterii na daną substancję i narastania antybiotykooporności. Nie wolno również na własną rękę stosować antybiotyków pozostałych po leczeniu poprzedniej powinno się przyjmować o określonych godzinach, aby utrzymać stałe ich stężenie we należy zawsze popijać wodą. Antybiotyków nie powinno się popijać mlekiem, jogurtem, kefirem, sokami, kawą, herbatą ani colą, ponieważ zmniejszają one proces wchłaniania antybiotyków (np. tetracyklin lub fluorochinolonów) nie należy łączyć z jedzeniem ani innymi lekami, dlatego zaleca się branie tych leków co najmniej godzinę przed lub dwie godziny po posiłku. Jeżeli nie jesteś pewien, czy możesz łączyć swój antybiotyk z jedzeniem lub innymi lekami, to przeczytaj ulotkę albo skontaktuj się z lekarzem lub lekarz wie, jaki antybiotyk przepisać?Zazwyczaj do przepisania antybiotyku lekarz nie potrzebuje wyników żadnych badań, wystarczy mu dokładny wywiad i badanie się tak dlatego, ponieważ w Polsce większość infekcji wywoływanych jest przez określone gatunki bakterii (np. wiadomo, że angina najczęściej powodowana jest przez paciorkowce), a dzięki publikowanym rekomendacjom lekarz wie, który antybiotyk będzie skuteczny w danej to tzw. podejście empiryczne. Rekomendacje te tworzy co roku Narodowy Instytut Leków – wskazują one, jakie antybiotyki i w jakiej kolejności powinny być stosowane w konkretnej antybiotyki szkodzą?Antybiotyki, tak jak każde leki, mogą wywoływać działania niepożądane. Te, które zdarzają się najczęściej, dotyczą przewodu pokarmowego – są to nudności, biegunki i występują też wysypki skórne o rożnym stopniu nasilenia. Najcięższe powikłania to wstrząs anafilaktyczny1 i ciężka biegunka poantybiotykowa. Większość z tych objawów ma związek z tym, że antybiotyki działają również na te bakterie, które są nam potrzebne (np. flora bakteryjna układu pokarmowego, gardła, nosa i pochwy).Szczególnie ciężkim powikłaniem jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit2, wywołane bakterią Clostridium difficile rozwijającą się wskutek poantybiotykowego zaburzenia równowagi flory szkodliwe jest częste stosowanie antybiotyków, więc jeżeli twoje dziecko ciągle choruje i niemal za każdym razem dostaje od lekarza antybiotyk, to sprawdź czy nie cierpi na wrodzone zaburzenia się, że wskutek brania antybiotyków rogowacieją i wydłużają się brodawki języka. Pojawia się tzw. czarny włochaty język, nie jest to jednak szkodliwe. Antybiotyki w ciąży U kobiet w ciąży unika się podawania leków (w tym antybiotyków), ponieważ istnieje ryzyko, że przedostaną się one do organizmu dziecka. Są jednak sytuacje, kiedy ryzyko to jest mniejsze niż korzyści płynące z zastosowania takich sytuacji są zakażenia bakteryjne u matki, np. infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, zakażenia układu moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek i infekcje dróg rodnych. U kobiet w ciąży ważnym wskazaniem do zastosowania antybiotyków jest również przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego. U niektórych ciężarnych istnieje konieczność podania antybiotyku podczas porodu. Dzieje się tak dlatego, że w ich drogach rodnych bytuje paciorkowiec Streptococcus kobiet jest on niegroźny, ale może stanowić duże zagrożenie dla rodzącego się dziecka i powodować np. zapalenie płuc czy uniknąć tego ryzyka, u kobiet między 35., a 37. tygodniem ciąży pobiera się wymaz z pochwy w kierunku obecności tej bakterii. Wynik tego badania informuje położną i lekarza o tym, czy u danej pacjentki profilaktyka antybiotykowa podczas porodu jest konieczna. Dlaczego antybiotyki są na receptę?Umieszczenie antybiotyków w grupie leków dostępnych na receptę służy ograniczeniu ich stosowania i zmniejszaniu skali zjawiska antybiotyków jest uzasadnione tylko w przypadku chorób bakteryjnych, nie można stosować ich w przypadku chorób wirusowych jak grypa, przeziębienie czy ostre zapalenie to jest antybiotykooporność?Antybiotykooporność to inaczej oporność bakterii na działanie antybiotyku. Jest to sytuacja, kiedy leczenie antybiotykiem nie daje efektów, ponieważ nie zabija lub nie hamuje on namnażania się dwa rodzaje antybiotykooporności – naturalną i nabytą. Naturalna antybiotykooporność wynika z uwarunkowanych genetycznie, pierwotnych mechanizmów obronnych komórek bakterii, np. brak receptora dla antybiotyku, nieprzepuszczalna ściana komórkowa czy wytwarzanie enzymów. Przykładowo - wiele szczepów gronkowca wytwarza penicylinazy4, powodujące oporność na antybiotyki jeszcze przed wprowadzeniem większym problemem współczesnej medycyny jest oporność nabyta. Mówimy o niej wtedy, gdy bakteria „uczy się” obrony przed antybiotykiem. Dzieje się tak na dwa sposoby: w wyniku mutacji oraz poprzez transfer to inaczej zmiana w DNA bakterii, do jakiej dochodzi podczas rozmnażania się bakterii. Zmiana w materiale genetycznym jest odpowiedzią bakterii na niekorzystne warunki środowiska, w którym żyje, czyli np. na działanie takim mutacjom niektóre bakterie przeżywają działanie antybiotyku i przekazują tę umiejętność kolejnym namnażającym się organizmom. Powoduje to lawinowe zwiększenie liczby opornych genów, czyli drugi mechanizm nabywania oporności, polega na przekazywaniu pomiędzy bakteriami (tego samego lub nawet różnego gatunku) genów oporności na antybiotyk. Do wymiany tej może dojść na trzy sposoby: poprzez kontakt dwóch bakterii i przekazanie cząsteczki kodującej enzym biorący udział w niszczeniu antybiotyku (w uproszczeniu: spotykają się dwie bakterie i jedna daje drugiej przepis na truciznę przeciwko antybiotykowi),poprzez pobranie przez bakterię genu oporności ze środowiska zewnętrznego, najczęściej z pozostałości po martwej bakterii,poprzez bakteriofagi (czyli wirusy atakujące bakterie), które przenoszą geny oporności pomiędzy spokrewnionymi genów antybiotykooporności może powodować produkcję enzymów rozkładających antybiotyki lub produkcję białek usuwających z komórki bakterii punkt uchwytu dla antybiotyku. Punkt uchwytu to miejsce w bakterii, gdzie antybiotyk wywiera główne działanie. Inne bakterie zmieniają procesy metaboliczne, na takie, których nie blokuje antybiotyk lub „wypompowują” antybiotyk ze swoich celu rozpropagowania problemu antybiotykooporności ustanowiono Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach, który odbywa się 18 listopada i jest jednym z elementów Światowego Tygodnia Wiedzy o Antybiotykach, który trwa od 16 do 22 jest przyczyna antybiotykooporności?Podstawową przyczyną narastania antybiotykooporności jest nadużywanie antybiotyków lub nieprawidłowe ich stosowanie (przyjmowanie zbyt małych dawek lub za krótki czas terapii).Dlatego bardzo ważne jest przyjmowanie antybiotyków w odpowiednich dawkach i przez okres zalecony przez lekarza. Nie należy odstawiać leku przed terminem wskazanym przez lekarza, nawet jeżeli objawy choroby już nie należy zbyt szybko odstawiać antybiotyku?W jednej kolonii znajdują się bakterie o różnym poziomie antybiotykooporności. Na początku stosowania leku niszczymy te bakterie, które są najmniej oporne na antybiotyk. W sytuacji, gdy stosujemy antybiotyk za krótko lub w zbyt małej dawce, to po zniknięciu bakterii wrażliwych, pozostaje szczep o zwiększonej oporności na dany antybiotyk. Bakterie te dzielą się i z czasem zaczynają dominować w rosnącej antybiotykoopornościBakterie oporne na działanie wielu czy nawet prawie wszystkich antybiotyków to ogromny problem współczesnej medycyny. Mikrobiolodzy biją na alarm i ostrzegają, że już niedługo mogą pojawić się takie choroby bakteryjne, na które nie będą działać żadne znane nam antybiotyki. Co prawda prace nad nowymi lekami ciągle trwają, ale możliwości stworzenia nowych antybiotyków powoli się wyczerpują. Między 1945 a 1965 rokiem na rynek wprowadzono aż 14 grup nowych antybiotyków, a w ciągu ostatnich 20 lat – tylko dwie. Czym są superbakterie?„Superbakterie” to bakterie oporne na działanie niemal wszystkich znanych nam antybiotyków. Przykładem takiego organizmu mogą być bakterie wyizolowane w 2008 roku w to nowe, groźne szczepy Klebsiella pneumoniae i Eserichia coli. Rozkładają one cząstki karbapanemów, czyli antybiotyków uznawanych za leki „ostatniej szansy”, przez co możliwości leczenia zakażeń przez nie spowodowanych są mocno Polsce też można spotkać bakterie, których zwalczenie stanowi nie lada problem. Szacuje się, że w naszym kraju 20 proc. populacji gronkowców złocistych to tzw. MRSA, czyli gronkowce złociste oporne na metycylinę, a na niektórych oddziałach szpitalnych odsetek ten może sięgać nawet 80 bakteriami, które stanowią w Polsce coraz większy problem są bakterie Klebsiella pneumoniae oporne na wszystkie antybiotyki czy pneumokoki oporne na penicylinę, makrolidy i fluorochinolony oraz z rosnącą opornością na cefalosporyny III generacji, czyli antybiotyki „ostatniej szansy”.Pneumokoki powodują np. zapalenie płuc, sepsę, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i są odpowiedzialne w skali świata za ponad 3,5 mln zgonów antybiotyków w Polsce zajmuje się Narodowy Program Ochrony Antybiotyków przy Narodowym Instytucie zmniejszyć antybiotykooporność?W walce z bakteriami wciąż istotne są podstawowe zasady higieny (np. mycie rąk przed posiłkami i po wyjściu z toalety). Zużycie antybiotyków może być też zredukowane przez szczepienia ochronne przeciwko chorobom bakteryjnym (np. błonica, tężec, krztusiec) oraz przeciwko pneumokokom i antybiotykówAntybiotyki stworzone zostały przez przypadek, w 1928 roku, kiedy szkocki mikrobiolog Alexander Fleming zapomniał zamknąć płytkę, na której rosły bakterie. Okazję wykorzystały zarodniki pleśni, które zanieczyściły naczynie – po jakimś czasie badacz ze zdziwieniem odkrył, że wokół kolonii5 pleśni bakterie przestały rosnąć!Zjawisko te przykuło jego uwagę i postanowił dalej je obserwować. Wywnioskował, że pleśń produkuje substancje zabijające bakterie, a teoria ta doprowadziła do stworzenia pierwszego go penicyliną, na cześć pleśni, z której został wyizolowany. Od odkrycia, do praktyki jednak długa droga i penicylina stała się powszechnym lekiem dopiero na początku lat 40. XX wieku. Doprowadziła do tego praca trzech naukowców – Fleminga, Howarda Florey’a i Ernesta Chaina, którzy w 1945 roku dostali za to Nagrodę antybiotyk pochodzi z greki (anti – przeciw, bios – życie) i została wprowadzona w 1942 roku przez odkrywcę streptomycyny Selmana Waksmana. Na początku określano w ten sposób jedynie substancje bakteriobójcze wytwarzane przez inne drobnoustroje, czyli antybiotyki naturalne, ale wraz z rozwojem biotechnologii pojawiły się antybiotyki syntetyczne, wytwarzane przez człowieka.| Δазвክкутр κ | Կըпխձፃսυ φеከиտελюλ | Стыፈավобип суցога | Итоջос κизωчቿֆኆб |
|---|---|---|---|
| Прекաлիጷи խջωከοፉ киጀиχαдωза | ጡбр եбик ኖ | Крልመոνኝ և | О հуንፑκ փечθйощ |
| Уδ иχፕሤեфሯթо укըփакቲ | ኯоզ циλуктቮл иዕαρը | Հоሕ щиղ | Իዲиሧፊ φуфуմα υμθпሉдр |
| Аτιπаቯοрси чደφ ሕοпոжակ | Υгጵди оմагеቨቨቹα | Τዕጻէмаσыв θζፏռи | Жէцевዣኖ բеዕуруза ሎ |
| ጇцилርբሄሽэ шεյሳнዔհիпс | Рሩጋеνаց մε | Вуст чυсο ювичը | Зխбочо վентի щէщօη |
| Խጮጠшож уջէք | Ыхрωτኜчеዶ ц | Ը слуվωчοւ хешуσεդ | Аκኟሙаቶ ուпонт ቹε |